พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ [1. เทวทหวรรค] รวมพระสูตรที่มีในวรรค

สัตบุรุษให้ทานอย่างสัตบุรุษ เป็นอย่างไร
คือ สัตบุรุษในโลกนี้ให้ทานโดยเคารพ ให้ทานด้วยมือของตน ให้ทานด้วย
ความอ่อนน้อม ให้ทานอย่างบริสุทธิ์ เป็นผู้มีทิฏฐิว่า ‘ทานที่ให้แล้วมีผล’ ดังนี้
แล้วจึงให้ทาน
สัตบุรุษให้ทานอย่างสัตบุรุษ เป็นอย่างนี้ (8)
สัตบุรุษนั้นเป็นผู้ประกอบด้วยสัทธรรมอย่างนี้ มีความภักดีต่อสัตบุรุษอย่างนี้
มีความคิดอย่างสัตบุรุษอย่างนี้ มีความรู้อย่างสัตบุรุษอย่างนี้ มีถ้อยคำอย่าง
สัตบุรุษอย่างนี้ มีการกระทำอย่างสัตบุรุษอย่างนี้ มีทิฏฐิอย่างสัตบุรุษอย่างนี้ ให้
ทานอย่างสัตบุรุษอย่างนี้แล้ว หลังจากตายแล้ว ย่อมบังเกิดในคติของสัตบุรุษ
คติของสัตบุรุษ คืออะไร
คือ ความเป็นใหญ่ในเทวดา หรือความเป็นใหญ่ในมนุษย์”
พระผู้มีพระภาคได้ตรัสภาษิตนี้แล้ว ภิกษุเหล่านั้นมีใจยินดีต่างชื่นชมพระ
ภาษิตของพระผู้มีพระภาค ดังนี้แล

จูฬปุณณมสูตรที่ 10 จบ
เทวทหวรรคที่ 1 จบ

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

1. เทวทหสูตร 2. ปัญจัตตยสูตร
3. กินติสูตร 4. สามคามสูตร
5. สุนักขัตตสูตร 6. อาเนญชสัปปายสูตร
7. คณกโมคคัลลานสูตร 8. โคปกโมคคัลลานสูตร
9. มหาปุณณมสูตร 10. จูฬปุณณมสูตร

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 14 หน้า :109 }

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ [2. อนุปทวรรค] 1. อนุปทสูตร

2. อนุปทวรรค
หมวดว่าด้วยธรรมตามลำดับบท
1. อนุปทสูตร
ว่าด้วยธรรมตามลำดับบท

[93] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของ
อนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตกรุงสาวัตถี ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคได้รับสั่งเรียก
ภิกษุทั้งหลายมาตรัสว่า “ภิกษุทั้งหลาย” ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว
พระผู้มีพระภาคจึงได้ตรัสเรื่องนี้ว่า
“ภิกษุทั้งหลาย สารีบุตรเป็นบัณฑิต1 มีปัญญามาก2 มีปัญญากว้างขวาง3 มี
ปัญญาร่าเริง4 มีปัญญารวดเร็ว5 มีปัญญาเฉียบแหลม6 มีปัญญาเพิกถอนกิเลส7

เชิงอรรถ :
1 เป็นบัณฑิต ในที่นี้หมายถึงเป็นบัณฑิตเพราะเหตุ 4 ประการ คือ (1) เป็นผู้ฉลาดในธาตุ (2) เป็น
ผู้ฉลาดในอายตนะ (3) เป็นผู้ฉลาดในปฏิจจสมุปบาท (4) เป็นผู้ฉลาดในฐานะและอฐานะ (ม.อุ.อ.
3/92/56, และดูเทียบ ขุ.ม. (แปล) 29/18/85)
2 มีปัญญามาก ในที่นี้หมายถึงมีปัญญามาก เพราะกำหนดถือเอาคุณคือศีล คุณคือสมาธิ คุณคือปัญญา
คุณคือวิมุตติ และคุณคือวิมุตติญาณทัสสนะ (ม.อุ.อ. 3/92/56)
3 มีปัญญากว้างขวาง ในที่นี้หมายถึงมีปัญญากว้างขวาง เพราะญาณที่เป็นไปในธาตุ อายตนะ ปฏิจจ-
สมุปบาท สุญญตา เป็นไปในอรรถ ธรรม นิรุตติ ปฏิภาณ และเป็นไปในศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ
และวิมุตติญาณทัสสนะ (ม.อุ.อ. 3/92/57)
4 มีปัญญาร่าเริง ในที่นี้หมายถึงมีปัญญาร่าเริง เพราะเป็นผู้ทำสติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4
อิทธิบาท 4 อินทรีย์ 5 พละ 5 โพชฌงค์ 7 และอริยมรรคมีองค์ 8 ให้เจริญ (ม.อุ.อ. 3/92/57)
5 มีปัญญารวดเร็ว ในที่นี้หมายถึงมีปัญญารวดเร็ว เพราะแล่นไปเร็วในรูปที่เป็นอดีต อนาคต และปัจจุบัน
และแล่นไปเร็วในพระนิพพานอันเป็นที่ดับชาติ ชรา มรณะ โดยพิจารณาทำให้แจ่มแจ้ง ทำให้เด่นชัดว่า
รูป ฯลฯ ชรา มรณะ ไม่เที่ยง ถูกปัจจัยปรุงแต่ง อาศัยกันเกิดขึ้น มีความเสื่อมไป มีความสิ้นไป
มีความคลายกำหนัด และมีความดับไปเป็นธรรมดา (ม.อุ.อ. 3/92/57-58)
6 มีปัญญาเฉียบแหลม ในที่นี้หมายถึงมีปัญญาเฉียบแหลม เพราะไม่ให้กามวิตก พยาบาทวิตก
วิหิงสาวิตก และอุปกิเลส 16 ที่เกิดขึ้นแล้วอาศัยอยู่ และเพราะบรรลุอริยมรรค 4 สามัญญผล 4
ปฏิสัมภิทา 4 และอภิญญา 6 (ม.อุ.อ. 3/92/58)
7 มีปัญญาเพิกถอนกิเลส ในที่นี้หมายถึงมีปัญญาเพิกถอนกิเลส เพราะเจาะ คือทำลายกองโลภะ กองโทสะ
กองโมหะ กองอุปกิเลส 16 และกรรมที่จะนำไปสู่ภพทั้งหมด ที่ยังไม่เคยเจาะทำลายมาก่อน (ม.อุ.อ.
3/92/58)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 14 หน้า :110 }